Kartvelebi mieszkają w Sakartvelo

Gruzini, mieszkańcy Gruzji, nazywają samych siebie Kartvelebi (ქართველები), swój kraj Sakartvelo (საქართველო), a własny język Kartuli (ქართული). Zgodnie z legendą praojcem ludu Kartwelów (Gruzinów) był Kartlos, prawnuk biblijnego Jafeta.

Jaka jest etymologia nazwy kraju Sakartvelo (საქართველო)? Słowo to składa się z dwóch części. Rdzeń to kartvel-i (ქართველ-ი), który odnosi się do mieszkańca środkowo-wschodniego regionu Kartli, nazywanego w źródłach klasycznych i bizantyjskich Iberią. Do IX w. znaczenie nazwy Kartli objęło inne rejony średniowiecznej Gruzji, które jednoczyła religia, kultura i język. Gruziński cyrkumfiks sa-X-o to standardowa konstrukcja w nazwach geograficznych. Oznacza 'obszar, gdzie mieszkają X', przy czym 'X' to etnonim. Termin Sakartvelo zaczął oznaczać obszar ogólnogruzińskiej kultury i jedności politycznej już w XI w., a w XIII w. był już w regularnym użyciu.

Starożytni Grecy (Strabon, Herodot, Plutarch, Homer i in.) oraz Rzymianie (Tytus Liwiusz, Korneliusz Tacyt i in.) nazywali wschodnich Gruzinów Iberami (Iberoi w niektórych źródłach greckich), a zachodnich Gruzinów (zwłaszcza Mingrelian i Lazsów) Kolchianami.

W języku angielskim Gruzję nazywa się Georgia. Nazwę tę - spokrewnioną z polską nazwą Gruzja/Gruzini - wyjaśnia się na kilka sposobów:

1. Być może pochodzi wprost od terminów greckich i łacińskich (czyli od γεωργος 'rolnik' i georgicus 'rolniczy');
2. Może pochodzi od imienia św. Jerzego (łac. Georgius). Kult tego świętego był tam zawsze bardzo popularny.
3. Za panowania perskiego (lata 536 przed Chr. - 638 po Chr.) Gruzinów nazywano Gurjhān (Gurzhan/Gurjan), czyli 'lud Gurj/Gurzh'. We wczesnych źródłach muzułmańskich/arabskich spotykamy formy Kurz/Gurz, a cały kraj nazywa się Gurjistan. Być może te formy ewoluowały w kierunku nazwy Georigia.

Terminy Georgia i Georgiani pojawiają się w Europie Zachodniej w licznych średniowiecznych kronikach, w tym w pismach krzyżowców i w dokumentach oficjalnych florenckiego rodu Medyceuszy. Angielski podróżnik, Sir John Mandeville, twierdził, że Gruzinów nazywa się Georgianami z powodu ich czci dla św. Jerzego/Georgiusa. To dlatego kraj przyjął flagę z pięcioma czerwonymi krzyżami, czyli krzyżem św. Jerzego (znamy go też z flagi Anglii, której patronuje ten sam święty). Podobno flaga ta znana jest w Gruzji od V w.