Rakusy

Kilkakrotnie odwiedziłem ostatnio Rakusy. Ten piękny, naddunajski i alpejski kraj znajduje się na południe od Moraw i Czech. Rakusy były niedawno współorganizatorem piłkarskich mistrzostw Europy. O jaki kraj chodzi? Łatwo się domyślić... o Austrię. Z naszej historiografii znamy Elżbietę Rakuszankę (1436-1505), Austriaczkę z rodu Habsburgów, która będąc żoną Kazimierza IV Jagiellończyka stała się "matką królów" (jej synami było aż trzech polskich królów z dynastii Jagiellonów). Rakuszanami nazywaliśmy - szczególnie w wieku XVI - naszych południowych sąsiadów (w XVI w. Śląsk był częścią austriackiej monarchii Habsburgów). Nazwa Rakusy to obok nazw Niemcy, Włochy/Wołochy, Węgry terminy typowo słowiańskiego zasobu nazewniczego.

Brückner (Słownik etymologiczny języka polskiego, 1927) za Miklosichem (Etymologisches Wörterbuch der slavischen Sprachen, 1883) twierdził, że:

Rakusy 'Austrja', rakuski, Rakuszanie, od 14. wieku, szczególnie w 16 w. używane, z czeskiego Rakousy, a to od nazwy zamku dolno-austrjackiego Rakous (Rötz).

Nie ma jednak pewności, czy rzeczywiście źródłem tej nazwy jest nieznaczny zameczek w Rötz w Dolnej Austrii. Pojawia się bowiem coraz więcej głosów, że nazwa Rakouska/Rakusów pochodzi od zamku Raabs an der Thaya tuż przy współczesnej granicy czesko-austriackiej. To właśnie ta pradawna warownia miała się nazywać po czesku Rakous i od niej miała pochodzić nazwa kraju wokół i za tym zamkiem (czyli na południe od niego). O tym, że Raabs nazywano kiedyś Rakouz świadczy imię jego średniowiecznego właściciela - Gottfrieda von Rakouz. Ze źródeł znamy też łacińskie określenie tego zamku jako Castrum Racous.

Szkoda, że ta oryginalna nazwa zaniknęła w języku polskim. Być może kiedyś w podobny sposób zamiast o Włoszech/Włochach będziemy mówić o Italii. Stare słowiańskie nazwy powoli zanikają...