Ojciec Gaston-Laurent Cœurdoux SJ odkrywcą języków indoeuropejskich!

Grafika - Samson Goetze

Z uwagi na anglo- i amerykocentryzm naszej kultury przyjęło się uważać, że to Anglik, Sir William Jones (1746-94) jest ojcem studiów indoeuropejskich. Jones pracował jako sędzia w Kalkucie. Według większości opracowań to on jako pierwszy zauważył podobieństwo pomiędzy sanskrytem, greką, a łaciną i uznał, że wszystkie te trzy starożytne języki wywodzą się z jednego prajęzyka, z którego początek wzięły także języki germańskie i celtyckie. Prajęzyk ten nazwano językiem praindoeuropejskim; języki z niego się wywodzące tworzą rodzinę indoeuropejską (później zaliczono do niej także języki bałtyjskie, języki słowiańskie, albański, ormiański i inne).

Sanskryt inspiruje do okryć

Tymczasem tak naprawdę to ojciec jezuita, Gaston-Laurent Cœurdoux (1691-1776, zmarł w Indiach) przed Jonesem zauważył podobieństwa między wspomnianymi językami. W 1767 zaproponował, żeby nazwać je "scytyjskimi", bo domyślał się, że praojczyzną języków indoeuropejskich była starożytna Scytia. 

Cœurdoux był jezuickim misjonarzem w Południowych Indiach oraz uznanym indologiem. Wstąpił do jezuickiego nowicjatu w 1715, przyjął święcenia w 1725, a od 1731 był pełnoprawnym jezuitą w Orleanie. Krótko potem ruszył do Indii, do Misji Madurai (dziś Tamil Nadu w południowych Indiach). Najpierw studiował język telugu (z rodziny drawidyjskiej), żeby prowadzić misję w regionie Andhra Pradesh, szczególnie w Krishnapuram, Bukkapuram i Darmavaram Madigubba (1736-1737). W 1737 z powodów zdrowotnych powrócił do Pondicherry. Był zwierzchnikiem misji w Karnataka od 1744 do 1751 i służył tam czterem tysiącom hinduskich katolików. Był też założycielem konwentu karmelitanek, do którego dołączały tamilskie dziewczęta.

Dla nas Cœurdoux znany jest przede wszystkim jako znawca Indii, indyjski językoznawca. Był poliglotą, stworzył słownik telugu-francusko-sanskrycki, z którego wciąż korzystają naukowcy. Jako uczeń jezuickiego filologa, Jeana Calmette, którego osobiście poznał w Indiach, zainteresował się szczególnie lingwistyką porównawczą. Max Müller nazwał go ojcem lingwistyki porównawczej. Cœurdoux był w kontakcie z francuskim indologiem, Anquetil Duperronem oraz Josephem Nicolasem de l'Isle. W dziele Mémoire wysłanym do Académie des inscriptions et belles-lettres (Francja) in 1767, wykazał podobieństwa między sanskrytem, łaciną, greką i językiem rosyjskim oraz niemieckim.  Jego odkrycia zostały potem zebrane i wydane przez innych uczonych. Nigdy nie wrócił do swojej ojczyzny. Zmarł w Indiach. 

Dopiero w XX wieku odkryto rolę Cœurdoux - na światło dzienne wydobyli go J. J. Godfrey i Sylvia Murr.

Nazwał wspólny prajęzyk, który kiedyś naukowcy niemieccy nazywali indogermańskim, a dziś nazywamy go indoeuropejskim, językiem scytyjskim.

 

A przy okazji Scytowie nazywali siebie prawdopodobnie *Skuda czyli 'Strzelcy; Łucznicy'. Niech wieść o odkryciu jezuity Cœurdoux - który był wcześniej niż Jones i badał też języki słowiańskie - poleci w dal jak strzała Scytów (moglibyśmy też mówić Skitów).